توري ئي دروازهٔ سنتي ژاپني است که معمولاً در ورودي پرستشگاههای شينتو (همچنين برخي از پرستشگاههای بودائي) ديده میشود. توري ئي از دو ستونپایه و دو تيرک افقي در قسمت بالايي تشکیلشده و بيشتر به آن رنگ قرمز میزنند. در برخي توري ئيها کتیبهای ميان دو تيرک نصبشده است. توری ئی سنتي از چوب و سنگ ساخته میشد. اخیراً فولاد و فولاد ضدزنگ در ساختن توری ئی به کار میرود. توری ئی برزخ ميان معبد مقدس و جهان است.
معبدهاي ايناري (ایزد بانوی باروري، برنج، کشاورزي، روباه، صنعت و کاميابي) بهطور نمونه توری ئی هاي بسياري دارد. معمولاً کسي که در تجارت کامياب میگردد، يک توری ئی را به معبد ايناري هديه میکند.
اساس کلمهٔ «توری ئی » معلوم نيست. يک نظريه اين است که توری ئی ها محلي براي استراحت پرندگان است.
اين نظريه بر اساس تحليل کانجي توری ئی است. تفسير آن اين است که در شين تو پرندگان پیامآوران خدايان به شمار میآیند. نظريهٔ ديگر اين است که اصل کلمه tori-iru است (گذر کردن و داخل شدن).
افسانه
معلوم نيست که آيا توری ئی از اصل ژاپني است يا اينکه از جایی ديگر مانند کره وارد فرهنگ ژاپني شده است.
هر چيز، در افسانههای کهن،«آماتراسو » ایزد بانوی خورشيد از برادر شوخطبعش بسيار رنجور گشت، پس خود را در غاري پنهان کرد و مدخل آن را با سنگ بست و بدینسان سبب کسوف خورشيد شد. مردم ترسيدند که اگر خورشيد ديگر هیچوقت ظاهر نشود، همه خواهند مرد. مردم پند پيرمرد خردمندي را شنيدند و لانهٔ چوبي بزرگي ساختند و همه جوجهخروسهای شهر را در آن گذاشتند. جوجهها شروع به سروصدا کردند و سبب کنجکاوي ایزد بانو آماتراسو شدند. هنگامیکه آماتراسو از غار سرک میکشد تا ببيند چه خبر است، سوموكار عظیمالجثهای بهسرعت دويده و سنگ مقابل غار را به کناري هل میدهد. بهاینترتیب آفتاب دوباره جهان را روشن میکند. آن لانه اولين دروازهٔ توری ئی بود. از آن هنگام توری ئی نشان کاميابي و خوشبختي شده و در همهٔ ژاپن تسري يافت.
مقصود از توری ئی در معابد شينتو
توری ئی نشان ورودي بهجایگاه مقدس در ژاپن است. براي رد شدن از يک توری ئی، بايد دست و دهان را با آب شست، اين براي تميز و پاک شدن پيش از ورود به پیشگاه خدايان و آغاز راز و نياز است. انسانهای آلوده و ناپاک اجازهٔ ورود به معابد شينتو را ندارند تا حياط معبد را نيالايند. براي مثال، هرکسی که در آن سال، فردي از اعضاي خانوادهاش را ازدستداده باشد، از مصداقهای اين آلودگي به شمار میرود. وقتي يک ژاپني فردي از خانوادهاش را از دست میدهد، به مدت يک سال بهجای رفتن به معبدهاي شينتويي، آداب عبادي خود را در معبدهاي بودائي بجا میآورد